Gaafii

Namni tokko baaba soomanaa ibaadaa keessaa yoo fudhate, sooma hedduu yoo soomane baaburayyaan Rabbi isaa kenna jechuudhan dhagayee. Hadisaratti akkasuma sooma kana osoo soomutti jiruu namni tokko yoo ka’ee zulmii namatti godhee yookiin nama zallamee jedhe, sooma isaa kanarraa ni kafalamaaf? Hadiisa biroo akkan dhagayetti soomni kama abbaa soomeetii  homaa nama biraatiif kafaltii hin ta’uu jechaadhan dhagayee, namni tokko yoo hedduu nama zallame soomana namaa kana ni fudhataahii? Soomnillee numa kafalamaafii? Nama guyyaa qiyaamaa Rabbi duratti yoo dhihaatu sooma kanarraallee numa kafalamaafii? Kana dhageennaan sooma kana hedduu soomane, yeroo dheertuu walitti dhaabee soomanee, waan mana namaa hojjadhuuf jecha soomni kun xiqqoo na miidhee jiraa, hogguun mana yaalaa deemu mana yaalaatitti nyaata babbareedaafii yeroo hedduu waytii kee eeggattee nyaachuu qabda jedhanii, miidhama narra gahe kanalleee dinniina naaf godhanii akkasitti  naa himan. Hanga nyaata san dhiisee soomana walitti dhaabee lubbuu tiyyallee rakkeef Rabbiin way na gaafataa?

 

Deebisaa
 

Shari’aan Rabbii guddaa waan jedhu; ta duraa namni tokko yoo nama zallamee nama miidhee jedhe ibaadaa isaa hunda irraahuu toltuun fuudhameeti nama zallamame saniif kennama. Rasuulli Rabbii  ﷺ “Namni tokko guyyaa qiyaamaa dalagaa toltuu akka gaaraa tuulee qabatee dhufa. Garuu akkuma keeyrii hedduu fudhatee dhufe kana namallee ka arrabaan cabseefi ka harkaan dhaheefii, ka horii isaa nyaateefii ka dhiiga isaa dhangalaase heddu. inni waan Zaalima ta’eef warri zallamame kun saffii dhaabbatanii ibaadaa isaa irraa osoo kaan irra kanaa kennamu, osoo  kaan irraa kanaa kennamu ibaadaan isaa osoo deeynii miidhama namatti godhe san kafaltee hin fixin dhumatti” jedhan ergamaan Rabbii ﷺ. Eegasi warri zulmiin isaan dhaqqabee duniyatti miidhaman sun yaa “Rabbi haqqii keenya isarraa nuuf fuudhi kaa?” jennaan, Rabbiin guddaan gartee “namtichi hojii ufiituu fixatee akkamitti irraa isinii fuudha?, maal irraa isinii fuudha?” jennaan, “yoo waan irraa nuu fuutu dhabde dilii keenya ka nu cinqu kana nurraa fuudhii irrra nuu buusi” jedhan. Kanaaf dilii namaa osoo itti guuran namtichi funyaaniin lafarra harkifamee ibiddatti darbamaa jedha hadiisni kun. Kana jechuun soomnilleen hin hafneef jechu, homa takkallee hin hafneef jechu. Soomnillee akkasitti. Silaa namni baaburrayyaan qopheeffameef santu, waan nama Zollomee jiruuf jecha, soomni isaa gara nama biraa deemee inni ammo gara Azaabaa deema jechuu dha.

Gaafii lammataa ammoo ka lubbuu tiyya nin rakkee nin beelessee irraa hin gaafatamaa jettu, ta duraatiif wallalumaa irraa kan ka’ee waan ta’eef irraa hin gaafatamtu. Shari’aan Rabbii guddaa waan nuun jedhu ergamaan Rabbii ﷺ, waan dandeettan qabadhaa ibaadaa irraa, waan Rabbiif gootan Rabbiin ajrii isinii kennuu hin hifatuu hanga isin dalagaa hifattanitti, itti baanaa  isin dalagaa ufitti guddiftan hifattanii dhiisuun ni malaa, waan hin hifatamne takka waan dandeettii itti qabdan laalaa qabadhaa nuun   jedhee jira ergamaan Rabbii ﷺ. Ka dabreef immoo waan hin beeyneef jecha gammachuu diinii jaalattuuf jecha waan gooteef irraa hin gaafatamtuu, uf duratti ammoo homa dandeettu qofa goota jechudha.

 Sheekh Alii Jimmaa